„Chełmsko Śląskie, Dolny Śląsk”

Chełmsko Śląskie jest położone w Kotlinie Krzeszowskiej, niedaleko Kamiennej Góry.

Dziś Chełmsko Śląskie jest wsią, pomimo że wygląda jak prawdziwe, niewielkie, zabytkowe, przygraniczne miasteczko z czworobocznym rynkiem. Niestety po 1945 r. utraciło ono prawa miejskie.

Wiadomo, że w X-XI wieku istniała tu już osada, założona najprawdopodobniej przez Czechów. Zaś w dokumencie króla czeskiego Wacława, z 1289 r. Chełmsko Śląskie jest wzmiankowane jako miasto. Potem miasteczko weszło w skład księstwa świdnicko-jaworskiego.

Niebawem Chełmsko Śląskie zostało przekazane cystersom z pobliskiego Krzeszowa i znajdowało się w ich rękach aż do 1810 roku. Nawet po śmierci księżnej Agnieszki w 1392 roku, gdy Dolny Śląsk przeszedł pod panowanie Korony Czeskiej, Chełmsko Śląskie również przeszło, lecz nadal pozostawało w rękach cystersów, jako ich dobra.

Miasteczko spłonęło w czasie wojen husyckich w 1426 roku. Było łatwą zdobyczą dla husytów, gdyż nie posiadało nigdy murów miejskich. Również w czasie wojny trzydziestoletniej w XVII wieku, poważnie ucierpiało.

Potem nastały dobre czasy i Chełmsko Śląskie zaczęło przeżywać swój rozkwit. Zbudowano wtedy kamienice w rynku oraz postawiono drewniane domy dla tkaczy w 1707 roku, których było 12, nazywają się one Dwunastoma Apostołami, gdyż każdy z nich nosi imię jednego apostoła, chociaż do dzisiaj zachowało się ich jedenaście, gdyż Judasz – nie dotrwał do naszych czasów. Były też nieopodal Domki Czterech Ewangelistów, które również już nie istnieją. Zbudowano też w pobliżu domki o podobnym charakterze dla tkaczy przybyłych z Bawarii, zwane Siedmioma Braćmi, z których do dziś zachował się tylko jeden. Do znanego już daleko miasta przybywało coraz więcej handlarzy płótnem…

W 1810 roku zniesiono zakon cystersów. Potem powstały tkalnie mechaniczne i nastąpił nagły upadek rzemiosła tkaczy. Na domiar złego w XIX wieku miasto strawiły dwa pożary i dotknęły dwie klęski nieurodzaju. Wkrótce mieszkańcy zaczęli głodować, gdyż manufaktury lokalnych tkaczy upadły. Zaczęto wykorzystywać głodujących mieszkańców miasteczka do robót przy tzw. Drogach Głodu, gdzie za dzienną pracę otrzymywali tylko jeden bochenek chleba. W 1896 r. doprowadzono linię kolejową z Kamiennej Góry, potem zainstalowano pierwsze tkalnie mechaniczne oraz doprowadzono prąd elektryczny. Wtedy sytuacja mieszkańców znacznie poprawiła się.

Dziś Chełmsko Śląskie to piękna perełka na mapie Polski i Dolnego Śląska. Stanowi bardzo urocze miejsce, ma liczne zabytki. Usytuowane jest nieopodal polsko-czeskiej granicy… W okolicy znajduje się kilka przejść granicznych: przejście samochodowe w Golińsku - Starostinie, oraz drugie turystyczne (dla aut osobowych) w Łącznej - Zdonovie i dwa przejścia tylko dla turystów pieszych i rowerowych – w Chełmsku Śląskim - Libnej oraz w Okrzeszynie- Petrikovicach.

Czworoboczny ryneczek ze stojącą pośrodku barokową figurą św. Jana Nepomucena, małe, nastrojowe kamieniczki, z których wiele wymaga renowacji, odnowiony kościół barokowy Świętej Rodziny, oraz unikatowe Domy Tkaczy przy rynku i nad rzeką Zadrną – wszystko to tworzy wspaniałą atmosferę tego miejsca i zaskakuje swym urokiem. Dodatkowo wokół wszędzie roztaczają się przepiękne krajobrazy i jest mnóstwo ciekawych miejsc, np. w pobliskim Kochanowie jest średniowieczny stół sądowy, ukryty wśród starych drzew, czy rezerwat Głazy Krasnoludków w Gorzeszowie…

Warto dodać, że w jednym z Domków Tkaczy jest małe muzeum – „Izba Tkacka’, gdzie możemy podziwiać za niewielką opłatą (cegiełką) oryginalne XVIII-wieczne maszyny przędzalnicze i makietę Domów Tkaczy.

A w drugim z domków jest „Cafe u Apostoła”. Tutaj można wypić kawę, zjeść coś na słodko, posiedzieć w ogródku na zapleczu lub w chłodnej piwnicy. A w ogrodzie są: kamień graniczny dóbr cystersów, studnia i cudowne źródło, z którym łączy się podanie, iż każdy kto zanurzy w nim ręce, za rok powróci do Chełmska Śląskiego. Tę i inne opowieści możemy usłyszeć z ust pana, który prowadzi Cafe u Apostoła. Można też obejrzeć album ze starymi pocztówkami z Chełmska Śląskiego i posłuchać wierszyka, który prawi o dziejach miasteczka… Można też nabyć rozmaite pamiątki, którymi jest przepełnione Cafe u Apostoła...

Domy Tkaczy...